1.
GONG
· Gong yaiku salah sawijining piranti gamelan ingkang duweni wujud
bunder gedhe ingkang digawe saka perunggu lan kalebu ing gamelan berpacu.
· Cara nggunakake gong yaiku di penthung.
· Amarga wujude gedhe, gong didelehake
nggantung.
· Kagunaane gong yaiku kanggo menehi tanda
pungkasaning gatra lan uga kanggo menehi tanda ing wiwitan lan pungkasaning
gendhing.
· Gong nduweni wujud paling gedhe saengga
nduweni swara paling rendah ing antarane piranti gamelan liyane.
· Gong punika piranti ingkang paling dihargai saka kabeh
perangkat gamelan amarga dianggep minangka nyawa gamelan.
2. KEMPUL
·
Salah sawijining piranti gamelan ingkang di tabuh/pentung,
biasane di gantung dadi siji karo piranti
gong.
·
Kempul
nduweni
wujud mirip gong nanging luwih cilik.
·
Kempul ngasilake swara ingkang luwih
duwur di bandingake gong.
·
Kempul nduweni aksen aksen penting ing kalimat lagu/gendhing.
·
Kempul yaiku alat musik tradisional jawa
ingkang di gawe saking timah lan tembaga.
3.
KEMANAK
· Kemanak yaiku instrumen kang awujud
kayata sendok, utawa gedhang sing
agawe saking kuningan lan duweni
bolongan dawa ing awake.
· kemanak ditabuh kangge ngiringi tari,
kayata tari bedhaya, tari serimpi lan sapanunggalane.
·
Kemanak asale saka Jawa Timur.
·
Cara nggunakake kemanak yaiku di
kethukke keloro sisine.
·
Kemanak
bentuke sederhana, entheng lan gampang diunike.
4. SITER
· Siter yaiku salah sawijining gamelan
ingkang nduweni 12 pasang senar kang direntangake kabeh sisihe ing kotak
resonator lan wujude iku kotak dawa sarta awake siter digawe saka kayu jati.
· Tembung siter asale saka Basa Belanda
yaiku “citer” lan saka Basa Inggris yaiku “zither”.
·
Cara nggunakake siter yaiku dipetik
nganggo jempol lan driji liyane digunakake kanggo nahan getaran.
· Tempo ingkang digunakake ing piranti iki
biasane cepet lan biasane kanggo iringan musik gamelan.
5.
REBAB
·
Rebab
tembunge saka basa arab sing tegese “busur (instrumen)”
·
Rebab
nduweni jejuluk kang akeh kayata rebap,rabab, utawa al-rababa.
·
Ukuran
rebab biasane cilik,awake bunder lan sisih ngarep kecakup mambran.
·
Cara
nggunakake rebab yaiku digesek kayata main biola.
·
Asale
rebab yaiku saka Jawa Barat.
·
Rebab
biasane duwe tangkai ing ngisor supaya bisa ngadheg ing tanah.
6. CELEMPUNG
· Celempung utawa clempung yaiku salah
sawijing jinis gamelan ingkang nggunakake dawai utawa senar kayata siter lan
kecapi.
·
Celempung nduweni kotak swara awujud
trapesium.
·
Biasane digawe saka kayu jati utawa kayu
nangka.
·
Cacah dawaine ana 32 wiji lan dawaine
biasane digawe saka kawat tembaga.
·
Ing kraton utawa ing omah bangsawan,
celempung diselehke ing ngisor meja kayu cilik ingkang 2 sikile yaiku luwih
dawa saengga celempung kadudukane miring.
7.
SARON
·
Saron iku piranti gamelan jawa kang ditabuh.
·
Bentuke kaya lempengan emas kang
disusun ing kayu. Saben lempengane iku duweni titilaras kang
beda-beda.
·
Wujude wilah saron iku digawe saka logam utawa
perunggu. Wilah saron ana 7, kang dawa sakiwa-tengene 20 cm.
·
Tabuh saron digawe saka kayu ingkang rada empuk,
wujude kaya palu.
·
Saron nalika dipuntabuh wilahane dipunpencet utawi
dipunpatet kangge ngilangake dengunganipun, sak derenge wilahan liyane
dipuntabuh.
8.
DEMUNG
·
Demung iku piranti gamelan jawa kang ditabuh lan
kalebet ing kelompok piranti saron.
·
Ukuran demung iku gedhi dewe, ingkang paling cilik
iku jenenge peking lan ingkang tengah tengah iku jenenge saron barung.
·
Demung nduweni swara ingkang paling cendhek.
9.
GENDER
·
Gendèr iku salah siji piranti gamelan Jawa
·
Gendèr ing gamelan sléndro duwé 11-12 wilah sing
tipis lan digawΓ© saka logam, manawa ana ing gamelan pΓ©log duwΓ© 12-13 wilah,
nanging ana uga gendèr sing mung duwé 7 wilah.
·
Wilah-wilah iku ditata ana ing tali kang dipasang
ing kayu kang ana ing kiwa tengenΓ©.
·
Ana ing sangisorΓ© wilah-wilah mau dipasang bumbung, kang
gunanΓ© kanggo kothak swara.
·
Carané nyekel gendèr ya iku antar Instrumèn gendèr
ditabuh nganggo tabuh sing wujudΓ© bundher (dilapisi nganggo kain) kanthi
cekelan sing cendhak.
·
Carané nyekel gendèr ya iku antarané driji tuding
karo driji tengah. Driji-driji saka tangan tengen utawa tangan kiwa dienggo
mithet utawa ngemèk wilah iku, supaya swarané mandheg.
10. PEKING
·
Peking iku salah sijining piranti gamelan Jawa
ingkang dipuntabuh, sejatinipun peking iku saron panerus.
·
Anggenipun nabuh kaping pindho
·
Ukuranipun luwih alit tinimbang saron lan demung.
LarasΓ© uga padha laras pΓ©log lan slΓ©ndro.
·
TabuhΓ© kagawΓ© saka sungu kebo, lan ana uga sing
digawé saka kayu kang bentuké mèh padha karo sungu kebo.
·
Saron panerus iku diso'ake langsung ing wilah kayu
ing loro sisi ngisore.
·
Wilah saron panerus iki luwih cilik
tinimbang saron barung lan demung nanging wilahΓ© luwih
kandel.
·
Wilah sing luwih dhuwur swaranΓ©, ukuranΓ© luwih
cilik. Wilah saron panerus uga ana 7, sing paling cilik dawanΓ© watara
18 cm lan amba 4 cm.
·
Saron panerus nduwΓ© swara luwih dhuwur
sak oktaf dibandingakΓ© karo saron barung.
11. SLENTHEM
·
Slenthem iku piranti gamelan Jawa sing ditabuh.
·
Slenthem iku disokakΓ© ing panggon sing fungsinΓ© kaya
ayunan lan ing ngisorΓ© ana tabung utawa silinder kanggo ngetokakΓ© gema swaranΓ©.
·
Miturut konstruksinΓ©, slenthem iku kalebu kulawarga
gendér, utawa dijenengi gendèr panembung.
·
Nanging slenthem duwèni bilah padha karo bilah
saron; Slenthem oktafé paling ngisor yèn ing golongan instrumèn saron.
·
Kaya demung lan saron barung, slenthem mainakΓ©
lagu balungan karo wilah sing winates.
·
Wujud Wujud slenthem iki mèh padha karo gendèr.
·
Ananging wilahé luwih gedhé tinimbanggendèr.
·
Arupa lèmpèngan kuningan utawa wesi kang duwé titi
laras.
·
LΓ©mpΓ©ngan iki dumadi kanthi resonansi pring kanggo
mbanterakΓ© swara.
·
Nanging uga ana wujud slenthem liyanΓ©, yaiku kaya
slenthem kang lumrah, mung waΓ© ing tengahing wilahan nganggo pencon, dΓ©nΓ©
tabuhΓ© ora bΓ©da kaya tabuh bonang.
·
Slenthem kang mangkono iku lumrahΓ© kagawΓ© saka wesi.
·
saka tabuhan saron lan demung.
Sumber : Presentasi mapel Jawa
Semoga Bermanfaat :D
ConversionConversion EmoticonEmoticon